Review Windows 10: OS voor de toekomst

Microsoft heeft Windows 10 officieel beschikbaar gemaakt. We namen het OS grondig onder de loep.

Het is zo ver: Windows 10 is officieel beschikbaar. Vanaf vandaag kan je, met een beetje geluk, overschakelen op Microsofts nieuwe besturingssysteem. Kreeg jij nog geen upgrademelding? Oefen dan even geduld uit: Microsoft rolt het OS immers gefaseerd uit, waardoor het kan dat je even moet wachten.

Wij zijn sinds een tweetal weken in het bezit van Microsofts laatste RTM-build: de eerste versie die geen testversie is zeg maar. We zouden ‘finale’-versie zeggen, maar Microsoft hamert er op dat de release van Windows 10 geenszins impliceert dat de updates stoppen.

Windows 10 is dus Microsofts laatste grote OS-release dus de lat ligt hoog. Als de softwarefabrikant vandaag een stinker aflevert, dan gaat het niet op om gewoon enkele jaren te wachten tot de volgende versie. Gelukkig hebben we goed nieuws: zoals de previews al deden uitschijnen slaan Nadella en de zijnen de bal helemaal juist. Microsoft heeft met de ontwikkeling van Windows 10 leren luisteren, en levert zijn beste OS tot nu toe af.

Startmenu

Om een open deur in te trappen: het startmenu is terug. Daar wacht menig Windows-gebruiker al op sinds de afschaffing er van met Windows 8. Op een laptop of desktop-pc kunnen we terug genieten van een volwaardig startmenu dat er modern uit ziet, maar toch werkt zoals een Windows 7-gebruiker zal verwachten. Een lijst met meest gebruikte programma’s staat bovenaan, terwijl je onderaan meteen toegang hebt tot alle geïnstalleerde software via ‘alle apps’. Die knop vervult de functie van alle programma’s, maar in deze tijden van coole slang is het woord programma of software klaarblijkelijk zelfs door Microsoft gebannen. De interface kreeg een grote update maar de functionaliteit is identiek.

De wederopstanding van het startmenu betekent niet dat de Windows 8-tegelinterface is afgedankt: het menu is breder dan vroeger en toont je rechts een heleboel grote tegels, zoals je die kent van het startscherm van Windows 8(.1). De oude formule met de nieuwe tegels geeft naar onze mening het beste van twee werelden en werkt veel aangenamer met een muis.

Hybride

Op een hybride toestel met aanraakscherm kwam de tegelinterface van Windows 8 wel tot zijn recht, en dat is ook Microsoft niet vergeten: met een druk op de knop schakel je een toestel in tabletmodus, waarna het startmenu zich ontpopt tot startscherm. Je bureaublad verdwijnt op dat moment, zodat je echt via dat startscherm moet werken. Dat voelt iets beknopter aan, maar voor pakweg in de zetel wat op je Windowstablet te werken is het wel eenvoudiger.

De dualiteit is eigen aan Windows 10: het OS is deze keer helemaal ontwikkeld om met muis en toetsenbord te bedienen, maar het herschikt zich heel intuïtief naar een aanraakvriendelijke modus wanneer jij dat wenst. Door een hybride laptop lost te klikken of om te plooien tot een tablet schakelt Windows 10 zelf naar de juiste modus, maar je kan ook manueel wisselen. Wie zich toch te gevangen voelt in de tabletmodus kan die dus gewoon niet gebruiken.

De vervelende zijmenu’s die te pas en ten onpas verschenen, zijn verdwenen en vervangen door een nieuw notificatiecentrum. Dat neemt de taak over van het vlaggetje met meldingen in het systeemvak dat je kent van Windows 7 & 8. Het vlaggetje ziet er nu uit als een bericht-icoontje, en wanneer je er op klikt verschijnt er een menu met meldingen en sneltoetsen naar onder andere de helderheid, de aanraakmodus en de instellingen. Je kan de functie helemaal vergelijken met het meldingensysteem op je Android- of Windows Phone-telefoon, maar dan netjes aangepast om geschikt te zijn voor de desktop.

Het actiecentrum, want zo heet het nieuwe ding, geeft je veel sneller een overzicht van wat er allemaal gaande is met je pc. De computer gebruikt de notificaties ook om je goede raad te geven. Starten er veel ‘apps’ (programma’s) mee op, dan lees je hier hoe dat in impact kan hebben op de opstarttijd. De notificaties en de sneltoetsen naar onder andere notities, instellingen en een mute-functie getiteld ‘stiltetijd’ maken het centrum al snel onmisbaar.

Vertrouwde functies

Het systeemvak rechts onderaan werkt net hetzelfde als voorheen, met kleine icoontjes zoals volume en wifi, die je naar de corresponderende instellingen brengen. De stijl van die icoontjes is aangepast zodat de taakbalk er soberder uitziet. Ook aan die taakbalk zelf is niet echt iets veranderd: icoontjes geven nog altijd de geopende vensters weer, en net als voordien kan je programma’s ‘pinnen’ om ze er als snelkoppeling te laten staan, zelfs wanneer je ze sluit. Het uitzicht van de iconen van geopende programma’s is ook soberder geworden. Een dun lijntje onderaan geeft weer wanneer een programma open staat. Een grijze schijn laat je weten welk venster actief is. De nieuwe weergave is zeker mooier maar misschien net iets minder duidelijk dan bij Windows 7 of 8, al is dat een kwestie van gewenning.

De nieuwe taakbalk lijkt op de oude, al is het misschien net iets minder snel duidelijk welke programma’s actief zijn.

Wel helemaal nieuw is de mogelijkheid om met meerdere bureaubladen te werken. Je kan snel een extra vers bureaublad toevoegen waarin je andere vensters opent dan in je eerste bureaublad. Dat geeft je de mogelijkheid om veel vlotter te werken op een enkel scherm. Ieder bureaublad heeft dezelfde snelkoppelingen en een taakbalk met dezelfde gepinde icoontjes, maar applicaties die je opent op het ene bureaublad, verschijnen (tenzij je dat wenst) niet als icoontje op de taakbalk van het andere bureaublad. Dat maakt het geheel overzichtelijker. Esthetisch lijkt het alsof je twee (of meer) computers in één ter beschikking hebt.

Met meerdere bureaubladen wordt multitasken eenvoudiger.

Multitasken op één bureaublad is bovendien ook eenvoudiger geworden. Voordien kon je al met de Windowstoets en het pijltje een venster aan de linker- of de rechterhelft van het scherm toewijzen. Nu kan je de schermruimte netjes in vieren delen. Zo heb je in geen tijd vier apps of programma’s over het hele beeldscherm verdeeld. In de tabletmodus kan je slechts twee vensters naast elkaar zetten.

Bij een nieuwe Windows hoort ook een nieuwe Verkenner al zien we hier vooral het oude vertrouwde programma in een nieuw en volgens ons erg mooi jasje. De wijzigingen zijn esthetisch: icoontjes hebben een vlakkere en modernere look en favorieten noem je vanaf vandaag ‘Snelle toegang’. Daaronder steek je locaties die, je raad het al, snel toegankelijk moeten zijn. Denk in de praktijk aan Documenten of Afbeeldingen. Dat ‘Deze PC’ (het voormalige Deze Computer) snelkoppelingen naar diezelfde populaire locaties bevat lijkt dan ook een beetje overbodig. Microsoft had hier beter een keuze gemaakt.

Onscherp Nederlands

Wanneer we op Deze PC klikken en naar eigenschappen gaan ontdekken we meteen een pijnpunt: de tekst in het venster is niet scherp. Die onscherpte kennen we van bij Windows 8(.1). Verschillende menu’s van dat OS hadden problemen met 2K en 4K-schermen waardoor tekst werd uitgetrokken en vaag leek. Het verbaast ons dat we datzelfde pijnlijke probleem opnieuw tegenkomen, en dan nog op een standaard full hd-scherm. We vinden de onscherpe letters vooral terug wanneer we in oude en trouwe instellingenmenu’s rondkijken, zoals het configuratiescherm. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier niet om een groot probleem maar eerder om een schoonheidsfoutje, dat bovendien beperkt lijkt tot Windows 10 in het Nederlands, en dan nog hebben niet alle toestellen het probleem. We vermoeden dan ook dat Microsoft het kleine euvel snel zal verhelpen.

Niet alle dialoogvensters in Windows 10 in het Nederlands tonen momenteel haarscherpe tekst. Klik op de afbeelding om ze in het originele formaat te zien.

De taal aanpassen kan trouwens eenvoudig via het Instellingen-menu, dat er grondig op vooruit gegaan is sinds Windows 8(.1). Alle instellingen zijn verdeeld onder enkele grote categorieën, waarna je via verschillende tabs in detail kan gaan. Deze herschikking zal misschien even wennen zijn, maar omdat alles staat waar je hoopt dat het staat, ben je er ongetwijfeld snel mee weg. Sommige zaken verbazen wel een beetje. Zo zit de schermresolutie weggestopt achter Geavanceerde instellingen bij Beeldscherm, terwijl diezelfde instelling anders onmiddellijk toegankelijk was. We zijn desalniettemin fan.

Ook de persoonlijke instellingen zijn terug, en hier houden we van de artistieke ziel die in Windows 10 schuilt. Kies een nieuw bureaublad, en Windows zal meteen zijn kleurenschema aanpassen. Dat gebeurt in een fractie van een seconde op de achtergrond. Natuurlijk kan je desgewenst je OS ook manueel in een kleurboek veranderen.

Weg Internet Explorer

Verder komt Windows 10 met een nieuwe standaardbrowser: Edge. Edge moet komaf maken met het oubollige en niet erg geweldige Internet Explorer, en hoewel de browser z’n eigen review verdient kunnen we al verklappen dat Microsoft grote vooruitgang heeft geboekt. Dat gezegd zijnde is Edge niet de heilige browsergraal die Microsoft hoopte te ontwikkelen. Uit de benchmarktests blijkt dat de browser nog steeds moet onderdoen voor onder andere Chrome. (Ter referentie: Peacekeeperscore van Edge: 1732, HTML5 5/7; die van Chrome: 2984, HTML5: 7/7.)

Microsofts stemassistent Cortana is bij de lancering nog niet beschikbaar in het Nederlands. Wie haar in het Engels wil uitproberen kan dat, maar zal naar verluidt niet alleen de taal maar ook de regio-instellingen van zijn pc moeten aanpassen. Kortom: een gedoe. In de praktijk reken je best nog niet op de stemfunctionaliteit. Dat is spijtig. We begrijpen dat Nederlands niet al te hoog op het prioriteitenlijstje staat, maar Microsoft pakte steevast uit met Cortana als onderdeel van Windows 10 dus het voelt dan ook alsof er iets ontbreekt.

Winkelen

De nieuwe Store tot slot is een vooruitgang tegenover de oude, niet erg overzichtelijke versie. De app-winkel is mooier, duidelijker, en het ziet er naar uit dat ook het aanbod apps blijft stijgen. Microsoft hoopt de meeste software via de winkel te kunnen aanbieden, om zo ook het updateproces te managen. Gedaan dus met surfen naar websites van ontwikkelaars om je favoriete tool manueel te updaten. Apps zelf gedragen zich opnieuw zoals normale programma’s en zitten dus in vensters die je kan verkleinen, rondslepen, minimaliseren en maximaliseren. Hoe Microsoft ooit dacht dat het een goed idee was om een dergelijke functie uit een OS dat Windows heet weg te halen gaat onze collectieve petjes te boven, maar met Windows 10 trekt Microsoft het probleem recht.

Upgrade

We denken dat Windows 10 het besturingssysteem is waarop we zaten te wachten. Windows 8.1 was na alle updates eindelijk bruikbaar, maar veel harten heeft dat OS niet gestolen. Windows 7, de publiekslieveling, raakt echter stilaan verouderd. Windows 10 is een grote update van Windows 7 naar een OS dat aan de noden van hedendaagse gebruikers tegemoetkomt. Het besturingssysteem is afgestemd op hedendaagse toestellen, en uitgerust met alles wat wel goed was aan Windows 8. We raden een gratis upgrade dan ook aan. Microsoft belooft bovendien dat die upgrade vlekkeloos zal verlopen, wat vroeger niet altijd het geval was. Benieuwd of ze daar deze keer wel in slagen.

Blijf op de hoogte van het laatste ICT-nieuws!